مقدمه 

وقوع انقلاب صنعتی چهارم در دهه­ های پایانی قرن بیستم و تحولات تکنولوژیک دوران­ سازی که متعاقب آن به وقوع پیوست، نه تنها امکانات بی­ سابقه­ ای برای بسط و گسترش ارتباطات انسانی و رشد فناوری­ های نوظهور فراهم آورد، بلکه در تغییر تلقی از فناوری هم مؤثر افتاد.

حسب تلقی جدید، فناوری الزاماً صورت سخت­ افزارانه ملموس ندارد و مبتنی بر تصرف و تسخیر منابع طبیعی موجود در جهان بیرون از انسان تعریف نمی­ شود. بلکه تلاش برای تأثیر بر «زیست جهان» بشر در چارچوب فرایندهای پیچیده ذهنی و الگوهای فکری خلاقانه، بنیان آن را تشکیل می­ دهد.

 در این پارادایم نوظهور، فرهنگ و هنر، فناوری و اقتصاد به یکدیگر پیوند خورده و موتور محرکه رشد اقتصادی، نه منابع طبیعی بلکه سرمایه انسانی است که با خلاقیت خود، طیف گسترده­ای از کالاها و خدمات را تولید، عرضه و تجاری­سازی می­ کند.

  استراتژی توسعه اقتصاد خلاق

  استراتژی توسعه اقتصاد خلاق به عنوان الگوی مناسب توسعه در دوران مدرنیته متأخر هم در عرصه پژوهش های دانشگاهی و هم توسط دولت ها(انگلستان، آمریکا، استرالیا، کره جنوبی، چین، آفریقای جنوبی و...) و سازمان­های بین المللی اعم از یونسکو و   ... مورد تأیید و تصویب قرار گرفته و پژوهش، برنامه ریزی و سیاستگذاری مرتبط با آن به طور فزاینده­ای در کانون توجه دانشگاهیان، دولتمردان و کارآفرینان و ... قرار گرفته است.

 اقتصاد خلاق، واجد ویژگی­ های متمایزی از اقتصاد صنعتی مبتنی بر منابع ملوس است.

این اقتصاد، فرهنگ بنیاد و خلاقیت محور است به همین دلیل، استفاده از ظرفیت­های انسانی در دو بعد فردی و جمعی و همچنین میراث تاریخی و تمدنی در آن تبلور آشکاری می یابد.

ذخایر پشتیبان این اقتصاد، دچار کمیابی و زوال نمی­ شوند چرا که از منبع لایزال خلاقیت انسانی تغذیه می­ کنند. این اقتصاد، محیط زیست را در معرض آسیب و فروپاشی قرار نمی­ دهد چرا که بر تقابل دوگانه انسان و طبیعت بنا نمی­ شود.

از سوی دیگر، فشارهای بیرونی، نمی تواند در بنیان آن، خلل و گزند ایجاد کند زیرا درون زا و متکی به منابع انسانی بومی است.

با توجه به گسترش صنایع خلاق، بعید است که یک روز  زندگی شما تحت تأثیر اقتصاد خلاق قرار نگیرد!!! به احتمال زیاد، در راه رفتن به محل کار یا مدرسه، موبایل شما روشن است و هنگام رانندگی یا بازی در اتوبوس به موسیقی   گوش می دهید. علاوه بر این، اگر آخر هفته خود را با یک جلسه فیلم با پاپ کورن یا آموزش الکترونیکی برنامه ریزی کنید تا رزومه خود را تقویت کنید، اقتصاد خلاقانه را در آنجا خواهید یافت.

  به عبارت دیگر مفهوم اقتصاد خلاق، مشتمل بر محصولات و خدماتی هستند که برای ایجاد نوآوری، ارزش افزوده و تمایز به خلاقیت متکی هستند.

یکی از بزرگترین فضایل اقتصاد خلاق، نگاه به اهمیت سرمایه انسانی در اقتصاد است

توسعه اقتصاد خلاق، فرایندی چند وجهی، چند رشته­ ای و پیچیده است که تحولات کمی و کیفی، قدرت سخت و نرم، فرهنگ و اقتصاد، سیاست و اجتماع را توأمان در بر می­ گیرد و ابزارهای مشهود و نامشهود بسیاری در راستای اثرگذاری جوامع در فرایند جهانی شدن در اختیار آن قرار می­ دهد.

زنجیره ارزش اقتصادی صنایع خلاق، از فرد شروع می شود و به اجتماعات محلی، استارتاپ و شرکت و خانه و شهر و طبقه خلاق تسری می یابد.

اعتلای فرهنگ به عنوان یک صنعت قوی منعکس کننده دگرگونی در رابطه فرد و کار است: خلاقیت، « به مثابه تعامل متقابل یک فرد ، محصول و محیط» تعریف می ­شود.

بنابراین خلاقیت در عین حال که ریشه در استعدادهای طبیعی و نوآوری های افراد انسانی دارد در رابطه با محیط جغرافیایی و فرهنگی از سویی و محیط سیاسی و اقتصادی از سوی دیگر، حامل و حافظ ارزش­های معین و برخوردار از امکان های رشد اقتصادی ویژه ای می گردد.

یکی از بزرگترین فضایل اقتصاد خلاق، نگاه به اهمیت سرمایه انسانی در اقتصاد است.

ادامه دارد

پرویز کرمی؛ دبیر ستاد فناوری ها نرم و توسعه صنایع خلاق